Elektrikli Çalışmalarda İş Güvenliği
Elektrik, günlük hayatın vazgeçilmez bir parçası olmasına rağmen iş yerlerinde dikkatsiz kullanım sonucu ciddi kazalara yol açabilir. Elektrik kaynaklı iş kazaları, genellikle yanık, elektrik çarpması, patlama, yangın ve düşme gibi sonuçlar doğurur. Bu nedenle, elektrikle çalışan tüm personelin iş güvenliği önlemlerine dikkat etmesi büyük önem taşır.
Elektrikli Çalışmalarda İş Güvenliğinin Önemi
Elektrik enerjisinin kontrolsüz ve dikkatsiz kullanımı:
- Hayati tehlikeler yaratabilir,
- Ekipman ve cihazlarda maddi hasarlara neden olabilir,
- Çalışma alanında uzun süreli kesintilere yol açabilir.
Bu riskleri en aza indirgemek için elektrikle çalışmalarda iş güvenliği uygulamalarının titizlikle planlanması ve uygulanması gerekmektedir.
Elektrikli Çalışmalarda Riskler
Elektrikli çalışmalar sırasında karşılaşılabilecek başlıca riskler:
- Elektrik Çarpması: İnsan vücudu, elektrik akımını iletebilir ve düşük voltajda bile ölümcül sonuçlar doğurabilir.
- Yanıklar: Elektrik arkı ya da kısa devre sonucu oluşan yüksek ısı, ciddi yanıklara neden olabilir.
- Yangın: Elektrik devrelerindeki aşırı yüklenme ve kısa devreler yangın riskini artırır.
- Patlama: Yanıcı gazların bulunduğu ortamda elektrik kıvılcımları patlamaya yol açabilir.
- Düşmeler: Elektrikli çalışmalar sırasında yüksek yerlerde çalışan kişiler elektrik çarpması sonucu denge kaybedebilir.
Elektrikli Çalışmalarda Alınması Gereken Önlemler
Elektrikle çalışmalarda kazaları önlemek için alınması gereken önlemler şunlardır:
1. Planlama ve Risk Değerlendirmesi
- Elektrik çalışmaları başlamadan önce ayrıntılı bir risk değerlendirmesi yapılmalıdır.
- Çalışma alanındaki potansiyel tehlikeler belirlenmeli ve gerekli önlemler alınmalıdır.
2. Yetkili ve Eğitimli Personel
- Elektrikle ilgili çalışmalar, yalnızca bu konuda yetkili ve eğitim almış kişiler tarafından yapılmalıdır.
- Çalışanlara, elektrikle çalışmalarda güvenlik prosedürleri hakkında düzenli eğitim verilmelidir.
3. Enerji Kesme ve Kilitleme (LOTO)
- Elektrikli ekipmanlarla çalışmadan önce enerji kaynakları kesilmeli ve "kilitleme ve etiketleme" (Lockout-Tagout, LOTO) sistemi uygulanmalıdır.
- Bu sistem, yanlışlıkla enerji verilmesini önler ve çalışanların güvenliğini sağlar.
4. Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
- Elektrikli çalışmalarda kullanılacak KKD’ler:
- Elektrik yalıtımlı eldivenler,
- Yalıtkan ayakkabılar veya botlar,
- Koruyucu gözlük veya yüz siperliği,
- Elektrik geçirmez kıyafetler.
- KKD’ler düzenli olarak kontrol edilmeli ve yıpranmış donanımlar değiştirilmelidir.
5. Ekipman ve Cihaz Kontrolleri
- Elektrikli cihazlar ve kablolar düzenli olarak test edilmeli ve bakım yapılmalıdır.
- Kablolarda hasar, yıpranma veya izolasyon kaybı olup olmadığı kontrol edilmelidir.
- Uygun olmayan, aşırı yüklenmiş ya da standartlara uymayan ekipmanların kullanımı engellenmelidir.
6. Topraklama ve İzolasyon
- Elektrikli ekipmanlarda topraklama sistemi kullanılmalıdır.
- İzolasyon hatalarının önlenmesi için ekipmanların izolasyonu düzenli olarak test edilmelidir.
7. Acil Durum Hazırlıkları
- Elektrik kaynaklı kazalara müdahale edebilmek için ilk yardım ekipmanları ve yangın söndürücüler hazır bulundurulmalıdır.
- Elektrik çarpması gibi acil durumlar için çalışanlar, ilk yardım konusunda eğitilmelidir.
8. Uygun Çalışma Alanı Düzeni
- Çalışma alanında su, nem ve yanıcı maddeler bulundurulmamalıdır.
- Elektrikli çalışmalar sırasında yeterli aydınlatma sağlanmalıdır.
Elektrik Güvenliği İçin Yasal Düzenlemeler
Elektrikle çalışmalar sırasında uyulması gereken yasal düzenlemeler ve standartlar, iş yerlerinde güvenliği artırmak için kritik öneme sahiptir. Türkiye’de elektrik güvenliği ile ilgili başlıca düzenlemeler:
- 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu,
- Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği,
- Elektrik Tesislerinde Topraklama Yönetmeliği,
- İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği.
Elektrikli Çalışmalarda İş Güvenliğinin Faydaları
- Çalışanların hayatını korur ve ciddi yaralanmaları önler.
- Elektrik kaynaklı iş kazalarını ve iş günü kayıplarını azaltır.
- Ekipman ve cihazların ömrünü uzatır.
- İşletme maliyetlerini düşürür ve verimliliği artırır.
Elektrikle çalışmalarda iş güvenliği önlemlerine dikkat edilmesi, hem çalışanların hayatını korumak hem de işletme faaliyetlerinin sorunsuz şekilde sürdürülmesi için temel bir gerekliliktir. Güvenli bir iş ortamı yaratmak, işverenlerin ve çalışanların ortak sorumluluğudur.